Hiệu ứng Domino

Hiệu ứng Domino

http://baotreonline.com/hieu-ung-domino/

By Zoey Hoa

December 12, 2018

Thay đổi một hành vi bất kỳ có thể sẽ dẫn tới một chuỗi phản ứng khác

Trong một hiệu ứng Domino, một lực đẩy vừa đủ sẽ làm cho quân cờ Domino đầu tiên ngã, và những quân cờ tiếp theo cũng sẽ ngã theo

Ảnh Pinterest

Cuối tuần, tôi có hẹn Ðỗ Lan đi uống cà phê. Lâu rồi chúng tôi không gặp nhau, cô bạn vẫn xinh đẹp như ngày nào. Tính đến thời điểm hiện tại, trong nhóm, cô ấy là người có cuộc sống tốt nhất.Kết hôn với một anh chàng kiến trúc sư giỏi, Lan gần như chẳng thiếu thốn gì. Lâm Phi, chồng cô, là một người hết mực yêu vợ. Lan sinh cho Phi một cô bé gái xinh đẹp như Lan và thông minh như Phi. Lan có những thứ mà mọi phụ nữ đều ao ước.

Ngồi trò chuyện, chúng tôi cùng lướt Facebook, vô tình thấy ảnh của Ngô Vương hiện lên từ một người bạn chung. Trông anh có phần già đi ít nhiều.

– Dạo trước nghe nói anh ấy thua cá độ đá banh một khoản lớn. Lúc sau tưởng gỡ được, ai ngờ cũng thua sạch. Giờ đang nợ nần chồng chất, nghe nói còn nhậu nhẹt đêm ngày. Lan kể lại như nắm rất rõ tình hình của Vương, với đôi mắt đượm buồn. Phải rồi, làm sao mà không buồn, «tình cũ» mà!

– Chịu thôi, vướng vào con ma cờ bạc thì làm sao thoát ra được. Nếu lúc trước cậu không gặp Phi thì bây giờ cũng khổ theo rồi.

– Cậu có biết số phận của tớ đã thay đổi qua một ly cà phê không?  Cầm ly Espresso trên tay, Lan hỏi tôi. Gương mặt cô, nụ cười đó, không biết là xuất phát từ niềm vui hay nỗi buồn.

Những hướng đi khác nhau sẽ tạo nên những hành động khác nhau. Ảnh Zoey Hoa/TRẺ

Qua lời kể, tôi mường tượng ra sự việc của 8 năm về trước…

Ngày hôm đó, Lan lái xe đi làm như thường lệ. Chuông điện thoại vang lên, bà trưởng phòng gọi nhờ cô ghé mua một ly cà phê take away. Lan vòng xe rẽ vào con hẻm, cô đã quá ngán về việc sai vặt của mụ ta. Ðường Sài Gòn mới sáng sớm mà đã đông xe. Không biết có phải do đang mất tập trung, Lan không nhìn thấy chiếc xe từ trong một con hẻm khác đang lao ra….

5 phút trước khi xảy ra tai nạn:

Hôm nay là ngày đấu thầu quan trọng, vậy mà Hải Phong lại quên trước quên sau. Nếu không nhờ Phi nhắc thì chốc nữa không có mẫu vật liệu trình cho chủ đầu tư rồi. Ðang gấp, Phong tăng tốc độ lao từ trong hẻm ra…

Hai ngày trước tai nạn, khi đang ngồi làm việc thì chuông báo tin nhắn từ điện thoại của Lan vang lên, là Vương, người yêu của cô:

– Anh phải đi công tác đột ngột 2 tháng, cộng sự của anh đột nhiên ngã bệnh, em tự lo cho mình nhé.

Sau khi xuất viện, Lan nhận được lời đề nghị ăn trưa tạ lỗi từ Phong, người đã gây ra tai nạn cho cô. Ngoài việc tông vào Lan ra thì tính ra Phong cũng tử tế, trả hết mọi viện phí và mời Lan đi ăn trưa. Cứ nghĩ đó chỉ là một buổi đi ăn trưa thông thường từ một lời đề nghị xin lỗi chân thành, Lan nào ngờ cô đã gặp một người bạn đồng nghiệp của Phong trong buổi ăn trưa, Lâm Phi. Lan và Phi quá hợp gu trong nhiều chủ đề. Dần dà, cả hai trở thành đôi bạn thân. Phi cũng là người đã ở bên cạnh an ủi Lan khi cô bị Vương thờ ơ lạnh nhạt. Duyên phận đến, cô và Phi thành một đôi.

Nào hãy cùng xem lại toàn bộ câu chuyện.

Nếu như ngày hôm đó, bà trưởng phòng không nhờ Lan mua cà phê thì cô ấy sẽ không rẽ vào con đường tắt. Nếu không rẽ, cô ấy sẽ không va phải Phong. Nếu không xảy ra tai nạn, Lan sẽ không phải nhập viện và trong hoàn cảnh một thân một mình, Lan mới hiểu được tình cảm thực sự của người yêu đã không dành cho cô. Và cũng không ngờ rằng sẽ gặp bạn thân của Phong là Phi, cũng là chồng cô bây giờ.

Ngày hôm nay bạn đi ra đường, cùng là một đoạn đường đến nơi làm việc, nhưng rẽ trái hay rẽ phải sẽ cho bạn 2 hướng đi khác nhau

Ảnh: Zoey Hoa/TRẺ

Trong một hiệu ứng Domino, một lực đẩy vừa đủ sẽ làm cho quân cờ Domino đầu tiên ngã, và những quân cờ tiếp theo cũng sẽ ngã theo. Lực tác động lên quân cờ Domino đầu tiên dù nhỏ nhưng sức lan toả của nó có thể làm phá huỷ toàn bộ bàn cờ Domino. Quân cờ Domino đầu tiên và quân cờ Domino cuối cùng những tưởng không có sự liên kết với nhau nhưng do những quân cờ ở giữa hai quân cờ này được xếp liên tiếp, tạo thành một phản ứng dây chuyền.

Vậy thì trong trường hợp này, trưởng phòng của Lan có phải là quân cờ Domino đầu tiên, còn Phi là quân Domino cuối cùng bị tác động qua hàng loạt sự việc đã diễn ra trước đó?

Khoan đã… Ở một khía cạnh khác, trong trường hợp của Vương. Nếu cộng sự của anh ta không đột nhiên ngã bệnh, thì anh sẽ không phải đi công tác đột ngột. Nếu anh không đi công tác, thì cho dù có gặp tai nạn, chưa chắc Phong và Phi có thể tiếp cận được Lan.

Vậy còn Phong thì sao? Nếu anh không quên mang mẫu vật liệu thì cũng sẽ không chạy vào con đường mà Lan sẽ rẽ vào. Thế thì, nhìn ở một góc độ xa hơn, trưởng phòng của Lan, hay Vương, hay Phong mới là quân cờ Domino đầu tiên?

Ở thời điểm xảy ra tai nạn, Lan đã từng nghĩ rằng mình kém may mắn nên mới bị tai nạn. Nhiều năm qua đi, có lẽ bây giờ cô bạn đã nghĩ khác.

Ðến đây, khi nhìn lại toàn bộ bức tranh của sự việc. Ta có thể thấy, bằng cách này hay cách khác, tất cả con người khi tồn tại đều sẽ có những liên kết với nhau. Mỗi một người chúng ta là một quân cờ Domino, một người ngã, người kia sẽ ngã theo. Hay nói cách khác, sự việc của một người gây ra, sẽ có sức ảnh hưởng lớn nhỏ đến những người xung quanh. Ngày hôm nay bạn đi ra đường, cùng là một đoạn đường đến nơi làm việc, nhưng rẽ trái hay rẽ phải sẽ cho bạn 2 hướng đi khác nhau. Những hướng đi khác nhau sẽ cho ra những hành động khác nhau. Hành động khác sẽ dẫn đến kết quả khác. Trong một khắc, việc lựa chọn đâu là ngã rẽ ngày hôm nay có thể sẽ là quân cờ Domino đầu tiên chuẩn bị cho hàng loạt những phản ứng dây chuyền hay nói cách khác đó là quyết định thay đổi cuộc đời bạn.

Tuy nhiên, theo giáo sư BJ Fogg đến từ Ðại học Stanford: «Bạn không bao giờ có thể thay đổi chỉ một hành vi. Tất cả các hành vi của chúng ta đều được liên kết với nhau, thế nên, khi thay đổi một hành vi thì các hành vi khác cũng sẽ được thay đổi».

Chọn để sống một cuộc đời vinh quang của người bản lĩnh hay một cuộc đời thảm hại của kẻ thất bại, sẽ bắt nguồn từ hành động của chính bạn trong ngày hôm nay! Ảnh: Zoey Hoa/TRẺ

Hiệu ứng Domino không phải kết quả của một hành động đơn lẻ mà là kết quả của nhiều hành động trong một quá trình. Nhiều hành động trong phản ứng dây chuyền của hiệu ứng Domino có thể xuất phát từ một nhân tố hay nhiều nhân tố. Dễ hiểu hơn, hiệu ứng Domino không chỉ là việc ảnh hưởng từ một nhân tố lên một đám đông, mà nó còn là sự ảnh hưởng lên chính bản thân của nhân tố đó. Thay đổi một hành vi bất kỳ có thể dẫn tới một chuỗi phản ứng khác. Tôi thay đổi một chế độ ăn uống healthy chỉ trong một ngày sẽ không làm cho cơ thể tôi khoẻ mạnh ngay tức khắc. Mà đó là một quá trình, tôi phải ăn chế độ healthy đó từ ngày này sang ngày khác, cộng với lối sống lành mạnh, đi ngủ đúng giờ, không sử dụng các chất kích thích,… và nhiều sự việc khác cộng lại. Thì khi đó, mỗi một hành động và thói quen của tôi sẽ là một quân cờ Domino.

Câu chuyện của Lan hay chế độ ăn healthy chỉ là những ví dụ nhỏ cho khái niệm Domino trong cuộc sống. Bằng cách này hay cách khác, chúng ta đều sẽ bị ảnh hưởng bởi tác động của người khác hay tác động của chúng ta lên chính bản thân mình. Nhưng đừng để điều đó trở thành tác động xấu và dẫn đến những hành động tiêu cực. Những cạm bẫy trong cuộc đời ta khó mà tránh khỏi, nhưng việc phản ứng với những điều đó sẽ là quyết định cho chính cuộc đời ta.

Người bản lĩnh thì xem khó khăn là thử thách, lấy làm bàn đạp để tiến lên. Kẻ hèn nhát và kém cỏi thì xem đó là lý do để bào chữa cho sự thất bại của mình.

Vậy thì: chọn để sống một cuộc đời vinh quang của người bản lĩnh hay một cuộc đời thảm hại của kẻ thất bại, sẽ bắt nguồn từ hành động của chính bạn trong ngày hôm nay!

ZH

THÔNG TIN THÊM

(theo Wikipedia.org)

Hiệu ứng Domino còn được biết qua chiến tranh. Thuật ngữ «thuyết domino» (domino theory) lần đầu tiên xuất hiện dưới thời của Tổng thống Dwight D. Eisenhower để chỉ về nguy cơ phát triển của chủ nghĩa cộng sản tại Đông Dương mà trọng tâm là tại Miền Nam Việt Nam, theo đó: nếu Hoa Kỳ không can thiệp để những người cộng sản «chiếm cứ» miền Nam Việt Nam thì đó sẽ là quân bài Domino chìa khóa làm cho Lào, Campuchia, Thái Lan, Miến Điện «sụp đổ vào tay cộng sản» và sẽ tạo lợi thế lớn cho các phong trào cộng sản tại châu Á đe dọa các khu vực sống còn còn lại của «thế giới tự do». Thuyết được đặt tên theo hiệu ứng Domino với hình ảnh quân cờ đầu tiên đổ khiến các quân cờ kế tiếp sẽ đổ và phá hủy toàn bộ trạng thái ban đầu của hệ quân cờ. Do đó, theo hệ quả của thuyết Domino, Hoa Kỳ tự thấy cần phải giúp đỡ các đồng minh chặn đứng chủ nghĩa cộng sản tại Miền Nam Việt Nam và Đông Dương. Đó là tiền đề để giải thích cho sự can thiệp ngày càng sâu của Hoa Kỳ vào Chiến tranh Đông Dương và Chiến tranh Việt Nam và sau này dẫn đến sự tham chiến trực tiếp của Quân đội Hoa Kỳ tại chiến trường Đông Dương.